Türkiye’nin, Gıdaların ve Ürünlerin Su Ayak İzini Gelin Birlikte İnceleyelim…
İlk defa 2002 yılında adı geçmeye başlayan bu kavramın, bir ürün ya da servisin oluşması süresinde ortaya çıkan su tüketimini ölçmede kullanılan bir araçtı. Gündelik hayattaki yeme, içme, temizlik ve kişisel bakım gibi ihtiyaçlarımız için kullandığımız su, bu tüketimde buz dağının sadece görünen kısmını oluşturuyordu. Oysa kullandığımız ürünlerin birçoğu üretilirken hatırı sayılır miktarda su tüketiyoruz ve ancak bu ürünlerin oluşması sürecini de hesaba kattığımızda suda bıraktığımız ayak izimiz gerçek anlamda kendini gösteriyor.
Su ayak izi kısıtlı miktardaki su kaynaklarımızın hangi amaçlarla tüketildiğini ve nasıl kirletildiğini anlamada da bize yardımcı oluyor. Mavi, Yeşil ve Gri Su Ayak İzi olarak üç farklı şekilde hesaplanıp değerlendiriliyor. Bu üç farklı bileşen yağmur suyu, şebeke suyu ya da yüzey suyu ve kirleticilerinin çözünürlüğünün azalımı için gerekli olan temiz su miktarı olarak ayrıştırılmış biçimde su tüketiminin genel ölçekte değerlendirmesini sağlıyor.
Su kullanımı ve kalitesinin üç göstergesi
Mavi Su Ayak İzi bir ürün ya da hizmetin üretiminde tüketilen yeraltı ve yüzey su kaynaklarının miktarını ifade ediyor. Yani tarımda, evsel su kullanımında ve fabrikaların üretim hatlarında kullanılan su Mavi Su Ayak İzi olarak değerlendiriliyor.
Yeşil Su Ayak İzi, bir malın üretimi için gerekli olan yağmur suyu; daha çok tarımsal ürün yetiştirmede meydana geliyor. Birim alana düşen yağış miktarının toprakta kalması ya da bitkiler tarafından kullanılması ile yer altı sularına karışmayan yağmur suları Yeşil Su Ayak İzini oluşturuyor.
Gri Su Ayak İzi ise mevcut su kalitesi standartlarını sağlayabilmek adına kirlilik yükünün azaltılması ya da tamamen ortadan kaldırılması için kullanılan tatlı su miktarını ifade ediyor. Dolayısıyla nüfus ve endüstriyel büyüme ile doğru orantılı olarak geride bıraktığımız Gri Su Ayak İzi de artıyor.
İnsanlığın su ayak izinin yaklaşık %85’i tarım ürünlerinin tüketimi ile ilgilidir; %10’u endüstriyel ürünler ve %5’i evsel su tüketimi ile ilgilidir. Son yapılan araştırmalar ise insanlığın su ayak izinin yaklaşık %27’sinin hayvansal ürünlerin üretiminden dolayı olduğunu göstermiştir. Tarımda kullanılan suyun da %29’u doğrudan ve dolaylı yoldan olmak üzere hayvansal üretim için kullanılmaktadır. İnsanlığın su ayak izinin sadece %4’ü evde su kullanımı ile ilgilidir. Eğer insanlar su ayak izlerini azaltmayı düşünürler ise mutfakta, banyoda ve bahçede su kullanımından ziyade, günlük beslenmelerindeki su kullanımına daha çok dikkat etmelidirler. Bir hayvansal ürünün tedarik zinciri, yem mahsulü yetiştiriciliği ile başlar ve tüketici ile sona erer. Zincirin her basamağında, o basamaktaki su tüketimini ifade eden doğrudan ve dolaylı bir su ayak izi vardır. Aslında tüm nihai hayvansal ürünlerin toplam su ayak izine en büyük katkıları ilk adımdan gelir; yemin yetiştirilmesi. Bu adım, tüketiciden en uzak olanıdır, bu da tüketicilerin neden hayvansal ürünlerin çok fazla toprak ve su gerektirdiği konusunda çok az fikir sahibi olduklarını açıklar.
Belçika’da üretilen 1 litrelik soya sütünün yaklaşık 280 litre su ayak izine sahip olduğu, 1 litre inek sütünün su ayak izinin 3 kat daha fazla olduğu hesaplanmıştır. Hollanda’da üretilen 150 g’lık bir soya burgerinin su ayak izi yaklaşık 160 L gibi görünürken, ortalama 150 g’lık bir sığır etinin su ayak izi yaklaşık 16 kat daha büyüktür. Sığır eti için kalori başına düşen ortalama su ayak izinin, tahıl ve nişastalı köklere göre 20 kat daha büyük olduğu belirtilmektedir. Süt, yumurta ve tavuk eti için gram protein başına su ayak izi bakliyattan yaklaşık 1,5 kat daha büyüktür. Sığır eti için gram protein başına su ayak izi bakliyattan 6 kat daha büyüktür. Tereyağı, yağ gramı başına yağlı tohumlara oranla daha küçük bir su ayak izine sahiptir. Ancak diğer tüm hayvan ürünleri yağlı tohum mahsullerine kıyasla, gram yağ başına daha büyük su ayak izlerine sahiptirler.
Bir Bakışta Türkiye
Nüfus: 75. 627.384 (TÜİK, 2012)
Kişi başı GSYH (SAGP): 16.940
ABD Doları (Dünya Bankası, 2011)
Su potansiyeli:
Yıllık ortalama yağış: 643 mm/yıl
Türkiye’nin yüzölçümü: 783.577 km2
Yıllık yağış miktarı: 501 milyar m3 /yıl
Buharlaşma: 274 milyar m3 /yıl
Yeraltına sızma: 41 milyar m3 /yıl
Yüzey suyu akışı: 186 milyar m3 /yıl
Kullanılabilir yüzey suyu: 98 milyar m3 /yıl
Yeraltı suyu çekilmesi: 14 milyar m3 /yıl
Net kullanılabilir tatlı su kaynağı: 112 milyar m3 /yıl
Kişi başına düşen tatlı su miktarı 3: 1.519 m3 /kişi/yıl
Türkiye su zengini bir ülke değildir. Artan nüfusu, gelişen sanayisi ve hızla büyüyen kentleriyle Türkiye’nin 2030 yılında su sıkıntısı çeken bir ülke olacağı tahmin edilmektedir.
Bu açıdan, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve yönetimi Türkiye için çok önemlidir.
Su kaynakları üzerindeki tartışmaları zenginleştirmek ve anlamlı kılmak için Türkiye’nin su ayak izi dikkatle incelenmelidir.
1 bardak süt (250 ml) için: 225 litre su (%85 yeşil, %8 mavi, %7 gri)
1 kilo tavuk eti için: 4325 litre su (%82 yeşil, %7 mavi, %11 gri)
1 kilo sığır etinin üretimi için: 15.415 litre su (%94 yeşil, %4 mavi, %2 gri)
1 kilo çikolata üretimi için: 17.196 litre su (%98 yeşil, %1 mavi, %1 gri)
1 fincan kahvenin üretilmesi için: 130 litre su (%96 yeşil, %1 mavi, %3 gri)
1 pamuklu tshirt için: 2720 litre su (%54 yeşil, %33 mavi, %13 gri)
1 jean pantolon için: (1kg) 10.850 litre su (%45 yeşil, %41 mavi, %14 gri), suya ihtiyaç vardır.
Su ayak izi nasıl hesaplanır?
Su ayak izini birey, ürün, sektör, şehir ve ülkeler üzerinden hesaplamak mümkün. Üretimde ve işletme sistemlerindeki faaliyetlerin sürdürülebilmesi için gerekli olan su tüketimini tanımlamada yani su ayak izi hesaplamada ISO 14046 standartları kullanılıyor. ISO 14046, su ayak izlerini değerlendirme ve raporlama ilkelerini ve gerekliliklerini tanımlayan uluslararası bir standart. Bu standart ile bir ürünün su tüketimi gözlemlenebiliyor ve aşırı su kullanımlarının önüne geçilebiliyor.
Bıraktığımız ize bir dönüp bakalım mı?
Suyumuzu korumak için atacağımız her adım ve o adımın bırakacağı iz oldukça önemlidir. Aşırı miktarda su tüketimini engellemek ve geleceğe temiz su kaynaklarını miras bırakabilmek için biz de kendi su ayak izimizi hesaplayabiliriz ve adımlarımızı doğru bir şekilde atabiliriz. Hayatımızda yapacağımız ufacık bir değişim bile büyük değişimler yaratabilir ve bize güzel fırsatlar sunabilir. Unutmayalım ki su, minik damlalarla göl oluşturur.
Ben su ayak izimi hesapladım ve sözlerimi verdim. Sıra sizde sizler için linki bırakıyorum ☺ (https://www.yarininsuyu.com/)
Source : https://www.cevremuhendisligi.org/index.php/79-haberler/yazar-gc/1538-gidalarin-su-ayak-izi?s=08